1. Okres melodii (0-1)
W 2-3 m-cu dziecko głuży, wytwarza przypadkowe dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe. Głużą również dzieci głuche. Od 7-8 m-ca dziecko reaguje na mowę, a od 8-9 m-ca zaczyna wykorzystywać gest wskazywania palcem. Pod koniec 1 roku życia rozwija się rozumienie, które znacznie wyprzedza mowę samodzielną. W słowniku pojawiają się samogłoski a,e,o,u,y,i oraz spółgłoski m,p,b,t,d. Okres melodii kończy się pełną gotowością do naśladowania mowy dorosłych.
2. Okres wyrazu (1-2)
Dziecko wymawia około 300 słów. Rozumie o wiele więcej słów, wyrażeń i zdań niż jest w stanie samodzielnie wypowiedzieć. Tak rozwija się jego słownik bierny. Dziecko używa już wszystkich samogłosek poza nosowymi ą,ę. Doskonali się artykulacja spółgłosek: m,m’,p,p’,b,b’,t,d,n,l, pojawiają się: ś,ć,ź,dź. Pozostałe spółgłoski zastępuje łatwiejszymi. Charakterystyczną cechą wymowy dziecka w tym okresie jest upraszczanie budowy słów przez określanie nazwy wyrazu jego pierwszą lub ostatnią sylabą (np. miś - mi, daj – da).
3. Okres zdania (2-3)
Jest to najbardziej gwałtowny rozwój słownictwa, dziecko opanowuje około 1000 słów. Narządy artykulacyjne mogą być jeszcze mało sprawne i dalej może następować upraszczanie i zastępowanie. Dziecko zaczyna też mówić prostymi 2-3 wyrazowymi zdaniami. Są to zdania oznajmujące i wykrzyknikowe, dziecko używa najczęściej rzeczowników i czasowników. Normą rozwojową jest jeśli dziecko 3-letnie porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski z wyjątkiem: s,z,c,dz,sz,rz,cz,dż,r. Mowa dziecka staje się zrozumiała już nie tylko dla rodziców, ale również dla najbliższego otoczenia.
4. Okres swoistej mowy dziecięcej (3-6)
W tym okresie dziecko powinno zdobyć poprawną wymowę pełnego zestawu głosek języka polskiego. W dalszym ciągu wzbogacany jest zasób słownictwa, rozwijana jest umiejętność budowania zdań złożonych. W wieku 4 lat pojawiają i utrwalają się głoski przedniojęzykowo-zębowe s,z,c,dz a w wieku 5-6 lat głoski przedniojęzykowo-dziąsłowe sz,ż,cz,dż,r. Rozwój mowy powinien zakończyć się w 6 roku życia. Wymowa dziecka 6-letniego powinna być poprawna pod względem gramatycznym i składniowym.
Opracowała
mgr Aneta Muszyńska- neurologopeda
